İçerik bir yazının konusunu bir şiirin temasını yani eserde nelerden söz edildiğini anlatan cümlelerdir .
Üslup bir konunun yazar tarafından nasıl anlatıldığıdır .
Dilinin ağır sade veya akıcı olması , anlatımının sanatlı süslü ya da açık olması , kullandığı cümlelerin uzun kısa düz devrik olması gibi ifadeler üslup belirten cümlelerdir .
Örnek olarak ;
* Yazar bu eserinde eşini kaybeden iki çocuklu genç bir bayanın hayat mücadelesini ve yaşadıkları zorlukları ele almış . ( içerik )
* Yazar romanında halk söyleyişlerinden ve deyimlerden sıkça yararlanmış. ( üslup )
Etiket: türkçe
Nesnel Anlatım Nedir ?
Doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye değişme göstermeden , deney ve gözleme dayanan tarafsız yargılara nesnel yargı denir . Bu yargıların kullanıldığı anlatıma da nesnel anlatım adı verilir . Nesnel yargılarda duygu ve izlenimlere yer verilmez .
Örnek olarak ;
* Filmde olaylar bir kasabada geçiyor .
– Filmde olayların bir kasabada geçtiği değişmez bir gerçektir . Bu yüzden bu cümle nesneldir .
* Ay , dünyamızın uydusudur .
– Bilimsel veriler deney ve gözlemlere dayanır . Bu yüzden bu cümle nesneldir .
Öznel Anlatım Nedir ?
Doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye değişebilen , deney ve gözleme dayanmayan yargılara öznel yargı denir . Bu yargıların kullanıldığı anlatıma da öznel anlatım adı verilir . Öznel anlatımda ölçülemez , kanıtlanamaz ve yoruma açık bir anlatım vardır .
Örnek olarak ;
* İstanbul , tarihi ve doğal güzellikleriyle dünyanın en güzel şehirlerindendir .
– Güzellik kavramı kişiden kişiye değişebilir , bu yüzden bu cümle özneldir .
* Toplantıda konuşulanlar çok sıkıcıydı .
– Sıkıcılık kavramı kişiden kişiye değişebilir , bu yüzden bu cümle özneldir .
Tanım Cümlesi Nedir ?
1 – Bu nedir sorusunun cevabını veren cümlelere tanım cümlesi adı verilir .
2 – Öznel veya nesnel olabilir .
Örnek olarak ;
* Şiir gönülden gönüle ulaşan bir köprüdür .
* Aslan uzun yeleleri ve dişleri olan etçil , memeli bir hayvandır .
Özdeyiş ( Vecize ) Nedir ?
Bir konu üzerine en çok bilinmesi gereken şeyi birkaç sözcükle ve çarpıcı bir şekilde anlatan , kimin söylediği genellikle bilinen özlü sözlere özdeyiş veya vecize adı verilir .
1- Özdeyişler , kısa ve özlü sözlerdir .
2- Doğruyu ve güzeli söylemektedir .
3- Bir yargıyı bildirmektedir .
4- Söyleyeni belli sözlerdir .
Örnek olarak ;
* Akıllı olmak da bir şey değil , mühim olan o aklı yerinde kullanmaktır . ( Descartes )
* Aşılmasına imkan olmayan hiçbir duvar yoktur . ( Çehov )
* Aşk , güzelliğin aracılığıyla çoğalma arzusudur . ( Sokrates )
* Yurtta barış cihanda barış. ( Mustafa Kemal Atatürk )
* Akıllı olmak da mühim değil önemli olan o aklı yerinde kullanmaktır. (Descartes)
* Hayatta en hakiki mürşit ilimdir , fendir . ( Mustafa Kemal Atatürk )
* Bana bir harf öğretenin kırk yıl kölesi olurum . ( Hz. Ali (r.a.) )
* Cahil kimselerin yanında kitap gibi sessiz ol . ( Mevlana )
* Cennet anaların ayaklarının altındadır . ( Hz. Muhammed (s.a.v.) )
* Dedikodu, basit ruhlu insanların eğlencesidir . ( Jorneille )
* En verimli yağmur alın teridir . ( Cenap Şahabettin )
* Kitapsız yaşamak , kör sağır , dilsiz yaşamaktır . ( Seneca )
Atasözleri Nedir ?
Deneyimlerden meydana gelmiş , ders çıkarıcı , öğüt verici söz öbekleridir .
1 – Cümle şeklidedir .
Örnek olarak ;
* Ağaç yaşken eğilir .
2 – Kalıplaşmıştır , kelimelerin yerleri değiştirilemez veya kelimelerin yerine başka kelimeler kullanılamaz .
Örnek olarak ;
* Ak akçe kara gün içindir .
* Beyaz para siyah gün içindir .
3 – Gerçek veya mecaz anlamda olabilir .
* Bugünün işini yarına bırakma .
* Atılan ok geri dönmez .
NOT
Deyim ve atasözlerinin farkı , atasözlerinin öğüt verici olması ve cümle şeklinde olmasıdır .
Deyimler Nedir ?
Bir durumu ya da olayı daha etkili anlatmak için genellikle mecaz anlamda kullanılan söz öbekleridir .
1 – En az iki sözcükten oluşur .
Örnek olarak ;
* Göze girmek
* Dili tutulmak
2 – Kalıplaşmıştır , sözcüklerin yeri değiştirilemez , sözcüklerin yerine başka bir sözcük kullanılamaz .
Örnek olarak ;
* Bahtı siyah olmak
* Bahtı kara olmak
3 – Mastar halindedir , kişiye ve zamana göre çekimlenebilir .
Örnek olarak ;
* Etekleri tutuşmak
* Eteklerim tutuştu
İkilemeler Nedir ?
Anlamı kuvvetlendirmek için eş , yakın , karşıt anlamlı sözcüklerin yan yana kullanılmasıdır .
Örnek olarak ;
* Şan şöhret
* Mutlu mesut
* Eş dost
* Doğru dürüst
* Ağır ağır
* Usul usul
* İyi kötü
* Aşağı yukarı
* Tıkır tıkır
* Şırıl şırıl
* Çoluk çocuk
* Ufak tefek
* Abur cubur
* Eciş bücüş
Yansıma Sözcükler Nedir ?
Doğada bulunan canlı veya cansız varlıkların çıkardıkları seslerin sözcüklere dökülmüş haline yansıma sözcükler denmektedir. Yansıma sözcükler cümle içerisinde ad , sıfat , zarf ve fiil gibi türlerde de kullanılabilen sözcüklerdir .
Örnek olarak ;
* Sonbaharda yapraklar hışırtılar çıkartıyordu .
* Aslanlar avlarını parçalarken kemiklerden kıtırtılar geliyordu .
* Gıcırdayan kapının yağlanması gerekiyor .
Diğer örnek yansıma kelimeler ;
* Şırıl
* Pat
* Küt
* Miyav
Nitel-Nicel Anlamlılık Nedir ?
Nitel Anlamlı Sözcükler
Varlıkların niteliğini gösteren , sayılamayan , ölçülemeyen bir değeri ifade eden sözcüklerdir .
Örnek olarak ;
* O , her zaman güzel ayakkabılar giyer .
* Çöp kutusundan kötü kokular geliyor .
Nicel Anlamlı Sözcükler
Varlıkların ölçülebilen , sayılabilen özelliklerini ifade eden sözcüklerdir .
Örnek olarak ;
* Ayşe’nin bavulu çok ağırdı .
* Bahçesi geniş yeni bir eve taşındık .
NOT
Bir sözcük cümledeki kullanımına göre nitel ya da nicel anlam kazanabilir .
Örnek olarak ;
* Teyzemler ile çok yakın oturuyoruz . ( Nicel )
* Ahmet , benim en yakın arkadaşım . ( Nitel )